زنبورداری آذر ماه زمان آسایش زنبورها است . زمانیست که نه زنبورها با طبیعت کاری دارند و نه طبیعت با زنبورها.
در زنبورداری آذر ماه پرواز به خارج از کندو تنها در روزهای گرم و آفتابی برای دفع مدفوع انجام می گیرد که مدتش هم همیشه کوتاه است. تنها کاری که زنبورها در این ماه برای انجامش کندویشان را ترک می کنند. زنبوردار در چنین روزهایی باید از آویختن پارچه های سفید روی سیم یا طناب به منظور خشک کردنشان پس از شستن آنها خود داری کند و این وضع را به همسایه های نزدیکش نیز اطلاع دهد تا آنها هم این اشتباه را نکنند. زیرا زنبورها پارچه های سفید را برای دفع مدفوع ترجیح می دهند و مدفوعشان را رویشان خالی و پارچه را پر از لکه می کنند. متاسفانه این لکه ها به آسانی پاک نمی شوند و از بین بردنشان کار سختی است.
هنگام بارش برف در زنبورداری آذر ماه وظیفه زنبوردار چیست ؟
اولین برف سال معمولا در نیمه دوم زنبورداری آذر ماه می بارد و اغلب سوراخ های پرواز را مسدود می کند که زنبوردار باید فوری سوراخ های پرواز را با جارو یا انگشت باز و این کار راحتی به فردا هم موکول نکند. همین سهل انگاری کوچک ممکن است باعث تلف شدن تعدادی از جمعیت ها گردد. هرگاه برف سوراخ پرواز را مسدود کند تنفس جمعیت با استفاده از سوراخ های ریز موجود در برف تنها کمی دشوار می شود ولی بدی اصلی کار در اینست که به زودی هوای گرم داخل کندو سطح داخلی برف های مجاور به سوراخ پرواز را آب می کند. این آب در سرمای شدیدتر شب تبدیل به یخ می شود. یخ هم همان طورکه می دانید خلل و فرج و یا سوراخ های ریز برای عبور هوا ندارد. در نتیجه جمعیت در داخل کندو پس از مدتی کوتاه خفه می شود. بنابراین بعد از هر برف مهمترین وظیفه زنبوردار پاک کردن فوری سوراخ های پرواز کندو است.
طرز زندگی جمعیت ها در سرمای زمستان در زنبورداری آذر ماه
بدین طریق است که زنبورها داخل کندو به صورت گلوله ای در اطراف قاب های پر از عسل در می آیند. گرما در مرکز این گلوله حدود ۱۸ تا ۲۰ درجه است. زنبورهایی که داخل گلوله هستند پس از گرم شدن جای خود را با زنبورهایی که در سطح خارجی گلوله می باشند و با هوای نسبتا سرد داخل کندو تماس مستقیم دارند عوض می کنند تا آنها هم به نوبه خود گرم شوند. این زنبورها نیز پس از گرم شدن جایشان را با زنبورهای سرد دیگر عوض می کنند. این کار تمام مدتی که هوا سرد است ادامه دارد زمانی که آنها به صورت گلوله در می آیند می گوییم زنبورها به خوشه رفته اند. جای ملکه همیشه در مرکز یا نزدیکی های مرکز گلوله است. حرکت دوم زنبورها برای دسترسی داشتن به عسل است که دسته جمعی و بدین طریق انجام می گیرد. پس از تمام شدن همه عسل در منطقه ای از شان که خوشه زمستانی آنجا قرار گرفته است همه زنبورهای خوشه به آرامی ولی با هم چند سانتیمتر روی همان شان به جلو می روند تا منبع غذایی تازه و دست نخورده دیگری را در اختیار گیرند و بتدریج مصرف نمایند. بعد از اتمام عسل این نقطه باز هم دسته جمعی چند سانتیمتر جلوتر می روند. در جریان زمستان آنقدر به این کار ادامه می دهند تا به آخر همان شان برسند. آنگاه باز دسته جمعی خود را به قاب پر از عسل مجاور انتقال داده ولی این بار بعد از تمام شدن عسل این نقطه چند سانتیمتر به عقب می روند. باز هم بتدریج آنقدر عقب می روند تا عسل این قاب نیز تمام شود و همین طرز حرکت را با سایر شان های پر از عسل در تمام مدت زمستان ادامه می دهند.
زنبور ها در سرما ، داخل خوشه زمستانی دو نوع حرکت را انجام می دهد:
- حرکت انفرادی هر یک از زنبورها در داخل خوشه. از سطح خوشه به داخل آن و از داخل خوشه به سطح.
- حرکت دسته جمعی خوشه روی هر قاب و از یک قاب به قاب دیگر.
زمستانگذرانی زنبوران عسل در زنبورداری آذر ماه
زنبورها گرمای لازمه خوشه اشان را با خوردن عسل ایجاد می کنند و از آنجائی که به صورت گلوله در می آیند قادرند گرمای ایجاد شده را داخل گلوله اشان حبس نموده و مانع خروج و از دست رفتنش گردند. طبق همه حساب های ریاضی و فیزیولوژی بدین طریق موفق می شوند که کمترین مقدار عسل ممکنه برای گرم شدن و زنده ماندن و زندگی در زمستان مصرف نمایند. همان طوریکه در بالا ملاحظه کردید تا زمانی که زنبورها عسل کافی در اختیار داشته باشند شدیدترین سرما نمی تواند صدمه ای به آنها بزند چون قدرت کنار آمدن با آن را دارند. آنچه به آنها صدمه زده و می تواند حتی تمام زنبورهای یک جمعیت را تلف کند جریان هوا ( کوران ) می باشد که زنبور در مقابل آن هیچ نوع مقاومتی ندارد. به همین دلیل توصیه می شود که هنگام تمیز کردن کندوها با کمال دقت باید مواظب بود که درزها و سوراخ هایی نداشته باشند. اگر داشتن باید آنها را مسدود نموده و یا کندو را عوض کرد.
مدیریت زنبورستان در زنبورداری آذر ماه
کنترل
هفته ای یکبار سوراخ های پرواز به زنبوردار امکان می دهد اوضاع داخلی
کندوهایش را حدس بزند. در صورتی که بعضی از جمعیت ها و زنبورهایش را ناراحت
روی تخته پرواز دید شماره کندویش را یاد داشت کرده و در اولین فرصت که هوا
گرم تر از ۱۰ درجه شد آن را باز کرده و به سرعت وضع داخلیش را بررسی نموده
و کمک لازمه را در اختیار آن جمعیت قرار دهد. مدت بررسی هر کندو باید خیلی
کوتاه بوده و مثلا از ۲ دقیقه تجاوز ننماید.
اگر مدت زیادتر باشد
گرمای داخلی کندوها باز هم بیشتر پایین می آید. زنبورها برای اینکه گرمای
داخلی را به حد اولیه برسانند ناچارند مقدار زیادتری از عسل های ذخیره
زمستانیشان را خورده و در بدنشان تبدیل به گرما نموده و داخل کندو پخش کنند
تا هوای داخلی دوباره گرم و متعادل گردد.بدین طریق باز مقدار بیشتری از
عسل مصرف می کنند که این به ضرر زنبوردار و جمعیت است. اصلا این قاعده کلی
است که زنبورها هر باز کردن سر کندو را با خوردن مقداری عسل پاسخ می دهند.
بنابراین به صرف زنبوردار است که چه در تابستان و چه در زمستان تا آنجا که
برایش ممکن است از این کار اجتناب ورزد و تنها هنگامی سر کندو را باز کند
که واقعا لازم باشد.
عده ای از زنبورداران کندوهایشان را زیر سقفی که
از قبل برای همین منظور ساخته و آماده نموده اند می گذارند تا باران و برف
روی کندوها نریزد که البته این کار خیلی بهتر هم هست چون علاوه بر اینکه
پاک کردن برف از روی کندوها دیگر لزومی ندارد. در تابستان هم در مدتی که
کندوها هنوز مهاجرت داده نشده اند سایه بان خوبی برایشان می باشد و
زنبوردار مجبور نیست برای کار کردن با زنبورها در وسط آفتاب مرتب عرق
بریزد.
چکیده کارهای در زنبورداری آذر ماه :
- همه زنبورها در نقاط سرد سیر کشور در خوشه زمستانی زندگی می کنند. تنها روزهائی که گرمای هوا از ۸ درجه بیشتر شود کندو را ترک کرده به سرعت دفع مدفوع نموده و فورا به کندو برمی گردند.
- اولین برف در نیمه دوم زنبورداری آذر ماه می بارد. فوری سوراخ های پرواز را پاک کنید.
- زنبورها شدیدترین سرما را تحمل می کنند ولی کوچکترین جریان هوا ( کوران ) می تواند آنها را تلف کند.
- از مطالعه کتاب های خوب زنبورداری غفلت نکنید. زنبورداری آذر ماهیکی از بهترین زمان ها برای مطالعه زنبوردار
- به سوراخ های پرواز هفته ای یکبار دقت کنید. در صورت مشاهده وضع غیر طبیعی شماره کندو را یادداشت نموده و در ساعات گرم یک روز آفتابی آن را به سرعت کنترل و رفع نواقص نمائید.